Barok

Dat ze op de tuinkabouter gaat afstuderen, dat zegt ze al lang niet meer. Haar vrienden in het theater vinden dat grappig, op de universiteit is ze nog nooit iemand tegen gekomen die daar om moet lachen. Veel serieuze mensen op de universiteit. Toch zou het een geschikt onderwerp kunnen zijn, hoewel er weinig vakliteratuur over te vinden is.

Ze zitten in een restaurant, de professor met het zuinige lachje en nog een professor, want je hebt twee professoren nodig die in je geloven als je wil promoveren. De tweede professor lacht graag. Als ze lacht is dat niet zuinig. Ze lacht vanuit haar buik, voluit en heel hard. Schuddebuiken noemt ze het zelf. Schuddebuiken, ze gebruikt er een woord van vroeger voor om haar manier van lachen te omschrijven. De professor met de lach vanuit de buik heeft al veel eerder aangegeven dat ze twijfels heeft of ze wel geschikt is om Anna te begeleiden en dat is niet omdat ze niet in kabouters gelooft, maar omdat ze het onderwerp te breed vind en zij daar niet genoeg vanaf weet.

De professor die Anna ‘ons kandidaatje’ noemt - terwijl de drie dames aan tafel toch niet zo heel veel in leeftijd schelen - de professor met het zuinige lachje noemt haar onderwerp niet te breed, ze noemt het: barok.

Jij schrijft barok, zegt ze.

Op de universiteit hebben ze een bijzonder taalgebruik als ze je willen beledigen. Ze bestempelen je tot een vertegenwoordiger van een periode in de kunstgeschiedenis. Als je te horen krijgt dat je schrijfstijl barok is, dan is dat geen compliment. Stijlperiodes die als barok worden aangeduid hebben als kenmerk dat ze druk zijn, vol, veel details, emotioneel, in tegenstelling tot klassiek beheerst, en getuigen niet altijd van goede smaak.

Romantisch is ook zo’n scheldwoord.

Jij bent romantisch, heeft ze vaak te horen gekregen op de universiteit. Hier wordt op de universiteit niet een lezer van Boeket-reeks boekjes mee bedoeld, maar de stroming in de Westerse cultuur aan het eind van 18e eeuw en het begin van de 19e eeuw in de kunst en het intellectuele leven zich deed gelden. En wat zegt Wikipedia over de Romantiek?

In de romantiek werd, in reactie op de Verlichting, de subjectieve ervaring als uitgangspunt genomen. Hierdoor kwamen introspectie, intuïtie, emotie, spontaniteit en verbeelding centraal te staan.

Als je op de universiteit romantisch genoemd wordt, believe me: not good.

Ik ga weer studeren, zeg ik tegen Indy. Aan de universiteit

Wat ga je studeren?

Cultuurwetenschappen. Heb al een idee voor de scriptie. De symboliek van de tuinkabouter.

Indy zwijgt. Een halve seconde heeft ze geloofd in mijn wetenschappelijke carrière.

Dat wordt onderschat, zeg ik. Onderzoek naar schijnbaar triviale onderwerpen zoals de tuinkabouter. In zijn boek De geschiedenis van de lelijkheid heeft Umberto Eco het over de tuinkabouter.

Dat is Umberto Eco, dat wil nog niet zeggen dat jij iets slims kan zeggen over de kabouter, zegt Indy.

Daarom ga ik ook studeren, zeg ik.

Dat is goed, zegt Indy. Ik denk dat jij gaat bewijzen dat uiteindelijk alles terug te leiden is tot de tuinkabouter.

Ja, dat gaat ze bewijzen, nu vijf jaar later. Ze gaat bewijzen dat uiteindelijk alles terug te leiden is op de tuinkabouter. Maar eerst moet ze weten wat wetenschap is, dat de Verlichting niets met gloeilampen te maken heeft, ze moet weten waarom barok en romantiek op de universiteit zo laag gewaardeerd worden, dat moet ze eerst weten.

Ze zitten in het restaurant, de professor met het voorzichtige lachje en de professor met de volle lach.

Ik denk niet dat je het in je hebt om onderzoeker te worden, zegt de zuinige professor, wil je niet liever essayist worden? Maar ook daar heeft ze haar twijfels over of Anna dat kan.

Wat jammer toch dat door je studie er een fotograaf verloren is gegaan. Je denkt als een fotograaf, zegt ze alsof ze plotseling een groot inzicht krijgt.

Ja, ze denkt als een fotograaf wat een verrassing. En fotografen die gaan niet recht op hun doel af, zoals de professor van haar verlangt. Fotografen zijn geen kapiteins op een schip dat een rechte koers vaart. Fotografen zigzaggen, ze springen van ijsschots naar ijsschots, nemen omwegen. Lees Peer Gynt:

eromheen gaan

Het motto in het toneelstuk Peer Gynt geschreven door Hendrik Ibsen in 1867, met de muziek van Edvard Grieg is: Ga eromheen. Nergens recht op af, of dwars doorheen, ga eromheen.  Volgens Wikipedia betekent dit: altijd maar de makkelijkste weg kiezen. Je kan het motto ook anders lezen. Eromheen gaan is niet de makkelijkste weg kiezen, eromheen gaan is een manier om moeilijkheden te overwinnen of inzichten te verwerven. Net zoals je niet recht in de zon kunt kijken, kan je soms beter niet recht op je doel afgaan, dat is een gedachte die in de wetenschap leeft, maar in het echte leven is dat niet altijd de beste methode.

Geduld dus, dit is een langzaam verhaal...

anna

afval

Afval
Terugblik: 10.9.07

En wat doe jij, vraagt de oom waar ik na jaren weer eens op bezoek ben.
Decor-ontwerp, zeg ik.
Hij kijkt me niet begrijpend aan.
Wij noemen dat bühnen-bouwer, zegt de tante.
Bühnen-bouwer. Je werkt toch niet in Duitsland? Maak je die grote shows? Die zijn mooi, die grote Duitse shows. Werk je in Duitsland?
Nee, niet in Duitsland, zeg ik.
Je bent toch ook fotograaf. Je werkt toch ook voor mij, in de grafische sector, zegt grafische zus.

Wat doe jij eigenlijk, wordt me vaak gevraagd en ik heb er geen goed antwoord op.
Mijn lief, de schilder zegt, je moet één antwoord geven anders is het verwarrend voor de mensen. Je moet zeggen dat je fotograaf bent dat is helder.
Sindsdien zeg ik dat ik fotograaf ben, ook al is dat een beetje naast de waarheid.

Vandaag is open monumentendag en Het Parcours in Maastricht. De opening van het culturele seizoen. Loop door de stad, zonder fototoestel. Het is een vrije dag. Kan het toch niet laten om foto's te maken met de telefoon. Een fanfare trekt voorbij en nog één. Op het Vrijthof wordt erg vals gezongen door een operette-vereniging.

Maastricht is een muziekstad en één groot café.
Maak foto's van een industrieel monument langs de Maas. Het ligt vol met afval. Heb een boek gekocht. De geschiedenis van de lelijkheid, geschreven door Umberto Eco.
Andy Warhol zegt, Ik heb altijd graag met afval gewerkt. Dingen die worden weggegooid en waarvan iedereen weet dat ze niet meer goed zijn.Ik ben altijd van mening geweest dat je je daarmee nog best kunt vermaken. Het is een soort recycling. Ik heb altijd gedacht dat er veel humor stak in afval.

Er zijn veel mensen op de wereld die van afval leven. De Karung guni. De Rag and bone man. De waste picker of de scavenger.
Trivia sections are discouraged under Wikipedia guidelines, zegt Wikipedia streng.

Ik ga weer studeren, zeg ik tegen Indy. Aan de universiteit
Wat ga je studeren?
Cultuurwetenschappen. Heb al een idee voor de scriptie. De symboliek van de tuinkabouter.
Indy zwijgt. Een halve seconde heeft ze geloofd in mijn wetenschappelijke carrière.
Dat wordt onderschat, zeg ik. Onderzoek naar schijnbaar triviale onderwerpen zoals de tuinkabouter. In zijn boek De geschiedenis van de lelijkheid heeft Umberto Eco het over de tuinkabouter.
Dat is Umberto Eco, dat wil nog niet zeggen dat jij iets slims kan zeggen over de kabouter, zegt Indy.
Daarom ga ik ook studeren, zeg ik.
Dat is goed, zegt Indy. Ik denk dat jij gaat bewijzen dat uiteindelijk alles terug te leiden is tot de tuinkabouter.

Loop de stad in. Voor de musical HAIR heeft A. me gevraagd rekwisieten te kopen. Een boeddha moet er gekocht worden en een waterpijp. Loop naar de grow-shop. Aan een lantaarnpaal voor de winkel staat een grote plastic kabouter. In de etalage staan paddestoelen. Mijn eerste bewijs. Een directe lijn naar de kabouter.De regisseur wil dat de acteurs in de musical HAIR punniken. Mijn taak is te onderzoeken wat punniken is en welk gereedschap daarvoor gebruikt werd.

Het was allemaal nog zo onschuldig in de jaren zeventig. In het oranje en bruine interieur hing hier een daar tegen het gebloemde behang een planthanger van macramé. Het touw was zo stevig dat de plantenhangers jaren en jaren meegingen, ongeacht de kwaliteit van de knopen. Punniken was ook zo'n bezigheid om de jaren zeventig te verdrijven. Een gepaster woord is nooit gevonden voor het gefrunnik aan die touwtjes, die met wankele spijkertjes waren bevestigd aan doorboorde paddestoelen. Met een onhandige naald frommelde de crea draadjes in een gat tot er een nutteloze dikke draad uitkwam waar dan weer spuuglelijke mutsen, tassen en sjaals van werden gemaakt. Punniken.
Juist en wat is het attribuut waarmee de crea punnikt. Een paddestoel. Ben de studie nog niet begonnen en heb nu al twee bewijzen dat alles terug te leiden is tot de tuinkabouter en zijn behuizing.

Vandaag loop ik nietsvermoedend door de stad. Een vrije dag. Open monumentendag. Het Parcours. De opening van het culturele seizoen. A. belt. Er moeten rekwisieten gekocht worden voor de musical HAIR. Het moet snel. We hebben een boeddha nodig en grote joints en banken en een punik-paddstoel en...
Loop de stad in op zoek naar een boeddha. Er zijn veel soorten boeddha's.

In de volksmond wordt de lachende boeddha de dikbuik met het kale hoofd boeddha genoemd. Het was echter de Chinese zenmeester Poe-Tai-Ho-Shang. Hij staat voor de brenger van geluk. Deze ”boeddha” moet je krijgen. Je kunt je eigen geluk namelijk niet kopen. De echte boeddha is echter de prins Siddharta uit India. Deze legde zijn sieraden af en is gaan mediteren. Hij is de grondlegger van het boeddhisme.
De regisseur wil geen lachende boeddha, hij wil een serieuze boeddha. Een echte. Vind de goede boeddha en verdiep me in de kunst van een joint rollen. Om mijn werk te kunnen doen moet ik weten hoe je een joint rolt. Want in de musical HAIR worden joints gerookt. Dat is trivia kennis zegt Wikipedia.

In het boek De geschiedenis van de lelijkheid filosofeert Andy Warhol over de film van Esther Williams waarin honderden meisjes van een duikplank duiken. Hij stelt zich voor hoe de audities gegaan zijn en hoe vaak ze een opname opnieuw hebben moeten draaien omdat een meisje niet durfde duiken op het moment dat het moest. Hij zegt. Het shot kwam als afval op de grond van de montagetafel terecht en met die handeling werd ook het meisje als afval weggegooid. De scène zonder de schnitts zou veel leuker geweest zijn dat de scène waarin alles perfect gaat. Het meisje dat niet had gedoken zou de ster van de scène geweest zijn. Het afval-meisje als ster.
[Andy Warhol, De filosofie van Andy Warhol 1975]

A. belt. Weet je hoe het heet, het werk dat ik doe, vraag ik hem.
Jij bent een vliegende keep, zegt A.
Een duivelstoejager, zeg ik.

du·vels·toe·ja·ger (de ~ (m.))

1 manusje-van-alles

anna

fictie

Fictie

Ik hou niet van fictie, zegt Anna tegen de professor die tegen haar zegt dat er aan haar geen wetenschapper verloren is gegaan en dat ze maar beter stukjes kan gaan schrijven.

Ik hou niet van fictie, zegt Anna.

Ze heeft zelden zo’n verbaasde blik gezien.

Ik wel, zegt de professor, ik hou heel erg van fictie.

Ze begrijpt haar niet. Goede fictie, echt goede fictie is de waarheid liegen, geen maker, geen schrijver, geen kunstenaar die je dat hoeft uit te leggen. En elke kunstenaar weet hoe zwaar het is, de waarheid liegen. Het gaat immers om eigen ervaring, het kan alleen maar gaan om eigen ervaring. Doormaken, ondergaan en omzetten in een vorm, dat is de kunst.

De waarheid liegen, daar gaat het om.

Anna is tot nu toe geen wetenschapper tegengekomen die dat echt begrijpt.

De waarheid liegen, daar gaat het om.

Hoe moet je dat uitleggen.

Ze luistert ondertussen naar het lied de Twaalf Rovers in een versie van André Rieu en de Maastreechter Staar. Het lied is een Russchisch melancholisch lied. Het is melancholisch en past heel goed bij Anna’s huidige stemming; melancholisch. Ze draait het keer op keer, dagen lang en zingt het mee. Dat is haar remedie tegen sombere stemmingen.

Zing, Anna, zing.

Haar professor doet onderzoek naar ‘Het geheim van André Rieu’. Het geheim van zijn succes ligt volgens haar in de ‘festivalizering van de maatschappij’. Het heeft te maken met nostalgie en niet met kitsch.

Het is niet zozeer vanwege de tekst waarom ze dit Russiche liedlied meezingt. Twaalf Rovers waarvan er één tot inkeer komt, in het klooster gaat en God en de mens ging dienen. Het is de melodie. Het is de melodie. En het mooiste stukje in het lied – elk lied heeft een mooiste stukje – zijn maar een paar klanken, een paar noten, een soort melodieuze jammerklacht. In een documentaire over André Rieu – er zijn meer mensen die onderzoek doen naar het geheim van zijn succes – wordt hem gevraagd of hij een goed violist is. Hij antwoordt, ja dat ben ik; ik kan goed melodieën spelen.

Hij vertelt ook over zijn vader. Bitterzoet. Mijn vader dacht dat hij thuis ook nog de dirigent was, zegt Rieu.

Wat zegt de professor die onderzoek doet naar André Rieu over nostalgie en kitsch?

Heimwee, Fernweh.

Dat zijn concepten. In de wetenschap onderzoek je concepten en gebruik je concepten om verschijnselen te verklaren. Anna heeft grote moeite met dit abstracte denken. Is dat de reden waarom ze niet in staat gedacht wordt een proefschrift te schrijven?

Je denkt als een fotograaf, zegt de professor.

Dat is een voorbarige conclusie, vind Anna.

Het is dezelfde professor die haar geleerd heeft dat je in de wetenschap niet te snel conclusies moet trekken.

Abstract denken wordt als een teken van intelligentie gezien.

Vind je mij een intellectueel, vraagt Anna aan de schilder.

Nee, zegt de schilder. Jij weet niet eens wat wetenschap is.

Dat wist ze inderdaad niet voordat ze ging studeren. Voordat ze ging studeren vroeg ze zich bijvoorbeeld af wat er toch bedoeld werd als er in de krant geschreven werd ‘de Verlichting is nog niet voltooid’. Ze had een vaag begrip er van en wist dat het niets met lampen te maken had. Zo letterlijk dacht ze nu ook weer niet.

anna

de tuinkabouter

De tuinkabouter

Ik denk niet dat je het kan, zegt de professor met een lachje. Dit is niet de spectaculaire openingszin die Anna in gedachten heeft voor haar verhaal. Een openingszin is belangrijk in een verhaal.  

Dat ze gaat promoveren op de tuinkabouter, zegt Anna. Dat was de openingszin die ze in gedachten had. 
Dat kan niet, zegt de schilder. De schilder heeft grijs haar en een chronisch droevig gezicht, hij is ouder dan Anna, de vrouw die eeuwig kind gebleven lijkt. 

Ik ga promoveren op de tuinkabouter, zegt Anna. 
Dat kan niet, zegt de schilder. Je bent zelf een tuinkabouter. 

Je kan op elk onderwerp promoveren, lacht de professor bij wie Anna op gesprek is om de mogelijkheden te bespreken. Op de tuinkabouter of op pluchen knuffels, dat kan, de professor betwijfelt of Anna het kan, dat is het probleem. Anna loopt de houten trap op richting kamer van de professor. Ze moet wachten, professoren hebben het altijd druk. Ze plannen hun aganda’s vol van minuut tot minuut. Een afspraak duurt een uur maximaal. Na een uur, de volgende afspraak. Na een tijdje ontwikkel je een gevoel hoe lang een uur duurt zonder op de klok te kijken. Een uur nooit langer en liefst korter. Anna staart uit het raam. Ze ziet de tuin, de klaslokalen en de voormalige gymzaal die nu als collegezaal in gebruik is. Het zal de laatste keer zijn dat ze er komt. Na vier jaar studeren en een jaar lang proberen een onderzoeksvoorstel te schrijven voor haar docterstitel gaat de professor haar uitleggen dat ze het niet kan. Je kan op elk onderwerp promoveren als je het kan. De professor denk niet dat ze het kan en wil haar niet langer begeleiden. 
Jij hebt geen zitvlees, zegt ze. 
Jij maakt geen enkele gedachte af, zegt ze. 
Je verhalen meanderen, zegt ze, er komt geen einde aan. 
Je moet ook eens een verhaal afmaken. Als je er alleen maar over blijft denken in je hoofd, dan blijft het magisch en prachtig. Als het eenmaal op papier staat dan is het heel gewoon. Als je nooit iets opschrijft, ja dan... Je moet doelen stellen, zegt de professor. Schrijf gewoon dat boek, want promoveren, ik denk niet dat je dat kan. 

Ik ga een boek schrijven, zegt Anna tegen de schilder. Een boek over een proefschrift dat nooit geschreven werd. 
Het is toch geen verkapte poging om alsnog te promoveren, vraagt de schilder die haar langer kent dan vandaag. 
We’ll see, zegt Anna. Waarom begin je geen weblog heeft de professor gezegd die medelijden met Anna heeft en haar probeert te helpen een doel te vinden. Anna knikt, ze heeft al jaren een weblog, maar een professor spreek je niet tegen. Een professor kijk je dom aan en je knikt ja,ja. Ze heeft al jaren een weblog.

De welkomstekst is: 
welkom op de weblog, 
van Anna no picture 
na twintig jaar theatervormgeving, setdressing, beeldbewerking en fotografie 
It is time for a change. 
een studie... arts and social sciences 
op dit blog een verslag naast studie en werk vind u hier snapshots hotspots, klein leed en dat ene detail dat opvalt... 

na drie jaar arts and social sciences... en een master Artistic Research op weg naar...? 

ze scheepten zich in voor een mentale tocht, die in het kleine, het specifieke en het particuliere naar oorzaken zoekt... 
een verslag 
welkom 

Dat heeft ze geschreven vijf jaar geleden vlak voor het begin van haar studie. En ze is al ruim een jaar klaar met haar studie en is op weg naar...? Ze weet het niet. Anna weet niet waar ze naar op weg is. Zou de professor gelijk hebben dat ze geen doel heeft. En de dingen niet afmaakt. Ze er aan begonnen aan het verhaal. Op haar weblog leest ze het terug. 

Dit is het begin van een langzaam verhaal. Een verhaal voor mensen met geduld. Het begint vandaag maar had op elke andere dag kunnen beginnen, het begint met een kunstwerk, ook dat is toeval, maar toeval bestaat niet. Hoe het verhaal eindigt vertelt de geschiedenis niet. Wie op voorhand de geschiedenis wil kennen moet weten dat in voltooiing zich de dood aftekent, het is maar dat u het weet. Dit heeft ze geschreven op 19.11.12, het is nu 26.10.13 en de professor zegt tegen haar dat ze geen doel heeft, de dingen niet afmaakt en ‘het niet kan’. Waarom is ze op 19 november 2012 een verhaal begonnen dat ze nooit heeft afgemaakt? Omdat ‘in de voltooiing zich de dood aftekent?’. En wat betekent dat dat? 

Mensen met geduld, ze is er op de universiteit niet veel tegen gekomen. Veel ongeduldige mensen. Zou dat een eigenschap van slimme mensen zijn dat ze erg ongeduldig zijn? Vandaag heeft de professor tegen haar gezegd dat er aan haar geen wetenschapper verloren is gegaan, dat ze beter stukjes kan gaan schrijven dan wetenschap beoefenen. De stukjes die Anna schrijft vind de professor grappig. Ze moet er om grinniken. De waarheid liegen, is de titel van een boek van Simon Carmiggelt. Hij schreef dagelijkse columns in het Parool. ‘Stukkies’ noemde hij ze zelf. Hij maakte mensen aan het lachen met zijn stukjes. Ze had de professor proberen uit te leggen wat dat is, de waarheid liegen. Ze begrijpt haar niet. 

anna

de Einzelgänger

deel 1
Vrienden noemen me een Einzelgänger, een Einzelgänger ken ik als een begrip uit het Carnaval, iemand die in zijn eentje op stap gaat en als individu een personage verbeeld in plaats van in een groep. Heb eigenlijk nooit een Einzelgänger willen zijn maar kennelijk zien mensen me zo of gedraag ik me zo dat kan natuurlijk ook.

Van nature is de mens geen Einzelgänger, dat kan je zien aan de handen. Ik moest eraan denken toen ik dit schilderij terug vond. Een onaf portret van mij geschilderd door A., het gaat om de hand...

model zitten...
We gaan beginnen, zegt A.
De schilderezel en verf staan al klaar.
A. gaat mijn portret schilderen.
Hij heeft een ongemakkelijke pose bedacht.
Mijn hoofd tegen de muur en mijn hand ernaast.
Ik wil graag je hand erbij, zegt hij.
Je hebt mooie handen.
Anderhalf uur en vier pauzes later, begint er tekening te komen in het schilderij.
Vooral in de hand.
Ik heb nog geen neus en geen mond, maar de hand is mooi.
A. is niet tevreden over de hand.
Het klopt niet, zegt hij. Hij zucht en ploetert.
Model zitten is niet persé prettig, A. zien schilderen is dat wel.
Een pauze later kijk ik of ik inmiddels een mond heb.
Geen mond, geen neus.
Twee pauzes later durf ik het te vragen.
Ben je alleen maar aan mijn hand aan het werken?
Ik heb nog steeds geen mond.

mooie handen...
Na drie uur schilderen besluit A. dat het tijd is om te stoppen.
Heb inmiddels de slappe lach.
Heb uren in een ongemakkelijke houding tegen de muur geleund.
Om een portret te laten schilderen. Het enige wat te zien is.
Een hand en een half af portret. Zonder neus. Zonder mond.

A. blijft aan de hand werken...
om uiteindelijk te concluderen dat de hand mislukt is.
Met de spatel schraapt hij de verf van het doek.
Waar eerst mijn hand zat, zit nu een zwarte vlek.
Wazig. Alsof ik snel met mijn hand heen en weer zwaai.

Modigliani
Modigliani schilderde zwarte gaten i.p.v. ogen.
Waarom schilder je mijn ogen niet, vraagt zijn muze.
Ik kan je ogen pas schilderen als ik je echt kan zien, zegt de schilder.

Waarom schilder je alleen mijn hand, vraag ik de schilder.
Je hebt mooie handen, zegt hij.
Als ik je handen schilder, schilder ik jou ook.

In den beginne was er de vis
De vis zwom in de oceaan.
Sommige vissen zwommen in ondiep water vlak langs de oever.
Waarom zou de vis in ondiep, modderig water willen wonen?
Waarom zou de vis op de oever willen kruipen?
In het water zijn grote vissen en kleine vissen.
Vissen eten vissen. De grote eten de kleintjes.
De vis die liever niet het gevecht aangaat ontwikkelt poten en kruipt het land op.
De mens is een afstammeling van een conflict-vermijdende vis.
Onze armen hebben nog precies dezelfde indeling als de eerste poten van de vis.
Eén bot in de boven-arm, twee botten van de onderarm en de veel botjes in de hand.


Eerst waren er de vissen.
Dieren met een hoofd.
Toen waren er de dieren met een hoofd en ledematen.
Daarna kwamen de dieren met een hoofd, ledematen en een lijf.
En toen was er de mens die op twee benen ging lopen.

Conflictvermijdende vis
Als er geen vredelievende vissen geweest waren was de mens nooit uit de vis geëvolueerd.
Of kan je zeggen dat de mens een laffe diersoort is.
Conflict-vermijdend...

Kindertekeningen
Jonge kinderen volgen in hun tekeningen de evolutie.
Eerst tekenen ze een cirkel. De kop-dieren.
Dan tekenen ze hoofden met ledematen. De kop-voeters.
En daarna een hoofd, een lijf, armen en vingers.
Het is opvallend hoeveel betekenis kinderen geven aan het tekenen van de vingers.
Alsof ze weten dat we zonder die handen nooit het water uit gekropen zouden zijn.

De hand
Wat maakt de hand zo typisch menselijk?
De hand staat symbool voor wie we zijn en wat we kunnen maken. Grijpen, bouwen en je gedachten realiseren ligt besloten in het complex van botten, zenuwen en bloedvaten. Wat bij het zien van de binnenkant van een hand opvalt is zijn compactheid. De basis van de duim, de muis heeft, vier verschillende spieren. Het bewegen van de duim en hand vergt tien verschillende spieren en wel zes verschillende botten die samen werken. Als je je pols buigt, gebruik je spieren die beginnen in de onder-arm, die overgaan in de pezen en eindigen in de hand. Zelfs bij de simpelste beweging is er een complex samenspel in een kleine samengepakte ruimte.

De anatoom Sir Richard Owen ontdekte dat onze armen, handen en voeten in een groter geheel passen.
Er zit een patroon in het skelet van de arm van de mens. Eén bot in de bovenarm. Twee botten in de onderarm, een groepje van negen kleine botjes in de pols, vijf stapeltjes kootbeentjes die de vingers vormen. Vrijwel het zelfde schema zie je terug bij kikker, vleermuizen, het paard bv. Alle wezens met ledematen, of dat nu ledematen, flippers of handen zijn hebben een gemeenschappelijk ontwerp. Eén bot, dat overgaat in twee botten, die op hun beurt verbonden zijn met en serie kleine botjes, die verbonden zijn met de kootbeentjes.Neil Shubin
De vis in ons

Prehistorische push-up
Het was een bange vis. Een vis die niet opgegeten wou worden door andere vissen.
Een vis die niet wou vechten om te voorkomen opgegeten te worden.
Die vis zwom naar ondiepe water. Die vis, dat waterhoofd wou de oever op,
Maar een hoofd kan niet kruipen.
Een hoofd kan zichzelf niet opdrukken. Dus ontwikkelde de vis poten en kroop het land op.
Mensen hebben hun complexe instrument, de hand, te danken aan een conflict vermijdende vis.
Die de eerste stap zetten van hoofd naar hoofd met voeten, de kopvoeter.



Tiktaalik
Kinderen weten het nog. Hoe het ging met de evolutie.
Je ziet het aan hun tekeningen. Eerst alleen maar krassen.
Over de grenzen van het papier heen. Grenzen bestaan nog niet.
Dan de cirkel. Het kind ontdekt het verschil tussen zichzelf en de ander.
Daarna tekent het kind de kopvoeters. Hoofden zonder lijf maar met handen en voeten.
De eerste stapjes, net als vis Tiktaalik.



Anna


Meer lezen over Tiktaalik:
Tiktaalik
prehistorische push-up
Meer lezen over kindertekeningen:
ontwikkelingsfase en kindertekeningen
Tekening handen:
André Joosten

1.2. Peer Gynt en de ui

deel 1
Peer Gynt is een toneelstuk geschreven door Hendrik Ibsen. Het toneelstuk wordt vaak geïnterpreteerd zoals beschreven in de Wikipedia-bijdrage over het stuk. Een jongen die het verschil tussen leugen en waarheid niet kent en na een lange zoektocht tot inkeer komt. Als tegenhanger van de 'kwajongen' is er Solveig, zijn geliefde, die haar hele leven geduldig blijft wachten totdat Peer Gynt terug komt.
 

fantasie

Peer Gynt gaat op reis. In de meeste vertolkingen wordt Solveig als het goede voorbeeld neergezet en het toonbeeld van ware liefde en toegenegenheid verbeeld en Peer Gynt als de nietsnut die alleen door schade en schande tot inzicht komt, als waarschuwing van hoe het niet moet in het leven. Maar Solveig DOET NIETS, ze wacht alleen maar af, het is via het personage van Peer Gynt dat je iets leert. Op reis gaan is de metafoor voor het leven en iedereen is tot reizen veroordeeld. Toch wordt Peer Gynt een egoïst genoemd en een fantast, maar een van de mooiste scenes in Peer Gynt is de dood van zijn moeder Aase, waarin hij haar in zijn armen neemt en een verhaal verteld om haar naderende dood te verzachten. Hier is zijn fantasie, zijn voortellingsvermogen op zijn best, deze scene is zo ontroerend, dan is het moeilijk om het droog te houden...

eromheen gaan

Het motto 'ga eromheen' wordt vaak uitgelegd zoals beschreven in Wikipedia. Ga eromheen. Nergens recht op af, of dwars doorheen, hij gaat 'eromheen.'  Altijd maar de makkelijkste weg kiezend, leert Wikipedia. Je kan het motto ook anders lezen. Eromheen gaan is niet de makkelijkste weg kiezen, eromheen gaan is een manier om moeilijkheden te overwinnen of inzichten te verwerven. Net zoals je niet recht in de zon kunt kijken, kan je soms beter niet recht op je doel afgaan, dat is een gedachte die in de wetenschap leeft, maar in het echte leven is dat niet altijd de beste methode. 

de ui

En dan is er nog de kwestie van de ui. Peer Gynt heeft de dood op bezoek gekregen want hij is immers niemand, iemand zonder identiteit. Hij pelt de ui, laagje voor laagje en vind geen kern. Dit is het bewijs dat Peer Gynt net zo goed kan sterven - alleen de liefde kan hem nog redden. Toch is de ui het grootste inzicht dat Peer Gynt bereikt. Als je zoekt vind je niets en als je iets vind heb je niet goed genoeg gezocht, schreef Rutger Kopland. Toch moet je blijven zoeken en de dood komt niet als straf, die komt gewoon, ook voor brave, wachtende, liefhebbende Solveigs die niets in hun leven heeft meegemaakt. Er is geen kern, niet in de ui niet in jezelf, identiteit wordt gemaakt en veranderd steeds, Peer Gynt heeft dat geleerd. Solveig heeft niks geleerd met haar wachten, die zal aan hemelpoort terug gestuurd worden, ga jij nog maar eens een leventje oefenen, zal Petrus boos zeggen and this time: move your ass lady... - denk dat Petrus inmiddels wel een woordje Engels spreekt. Hij zal achterom kijken en mopperen over vrouwen die hun hele leven lang in een hutje zitten te wachten op hun man... move it baby and use your imagination!

Anna

@ foto's: Rikie Gorissen

1.1. Peer Gynt

deel 1
Dit is het begin van een langzaam verhaal. Een verhaal voor mensen met geduld. Het begon gisteren maar het had op elke andere dag kunnen beginnen, het begon met een kunstwerk, ook dat is toeval, maar toeval bestaat niet. Hoe het verhaal eindigt vertelt de geschiedenis niet. Wie op voorhand de geschiedenis wil kennen moet weten dat in voltooiing zich de dood aftekent. 

Waarom een kunstwerk maken en waarom een langzaam verhaal?
Dat zal ik vertellen, maar nu nog niet, als u het antwoord weet is het verhaal voorbij, dat zou jammer zijn. Waarom een beroep doen op uw geduld? Nou, omdat ik ontdekt heb dat er verschillende vormen van geduld zijn, het geduld van de wetenschapper en het geduld van de kunstenaar, ze gebruiken hun geduld op verschillende manieren, de vraag is welke het meest efficiënt is. Vooralsnog neig ik naar de efficiëntie van de kunstenaar, maar aangezien ik ook cultuurwetenschapper ben mag je dat niet zomaar zeggen.

Mijn verhaal heeft alle kenmerken van een verhaal maar de structuur van een wetenschappelijk essay, en als u nu nog niet bent afgehaakt, welkom op deze reis. Het begon met een kunstwerk Comfort Culture genaamd en ik zal het kunstwerk uitleggen dat beloof ik, maar het begint eerder, het begint met een reis. Een reis zoals beschreven in Peer Gynt. 

Peer Gynt is een toneelstuk geschreven door Hendrik Ibsen. Het toneelstuk wordt vaak geïnterpreteerd zoals beschreven in de Wikipedia-bijdrage. Een jongen die het verschil tussen leugen en waarheid niet kent en na een lange zoektocht tot inkeer komt. Als tegenhanger van de 'kwajongen' is er Solveig, zijn geliefde, die haar hele leven geduldig blijft wachten totdat Peer Gynt tot inkeer komt. In de meeste vertolkingen wordt Solveig als het goede voorbeeld neergezet en Peer als waarschuwing van hoe het niet moet in het leven. Maar Solveig DOET NIETS, ze wacht alleen maar af, het is via het personage van Peer Gynt dat je iets over het leven leert.

Wat dat is zal ik u vanavond vertellen, ga eerst iets doen, er zijn meer Peer Gynts dan Solveigs in de wereld...

Anna